Plac Wolności we Wrocławiu – historia miejsca i konkursów na jego zagospodarowanie

Położony w centrum Wrocławia plac Wolności (niem. Schloßplatz) od początku był wyzwaniem dla urbanistów. Wytyczono go w 1812 roku w miejscu dawnych koszar i placu do ćwiczeń, nadając kształt wąskiego, wydłużonego prostokąta. Południową granicę założenia stanowiła fosa, a północną – część rozległego zespołu Pałacu Królewskiego. W połowie XIX wieku zabudowa placu wzbogaciła się o gmachy: Komendantury Generalnej, Stanów Śląskich i Teatru Miejskiego. W latach 20. w większości obiektów umieszczono muzea i galerie, tworząc tzw. Forum Sztuki. Cały czas kreślono jednak wciąż nowe plany zagospodarowania obszaru, w których proponowano m.in. przekształcenie go w reprezentacyjną przestrzeń służącą dużym zgromadzeniom czy manifestacjom i otoczenie nowymi, monumentalnymi gmachami publicznymi. W 1945 roku większość zabudowy uległa zniszczeniu. To co pozostało, rozebrano zaraz po wojnie, przetrwał jedynie budynek teatru (dziś mieszczący Operę Wrocławską) i fragmenty zespołu pałacowego (6 lat temu w jednym ze skrzydeł otwarto Muzeum Miejskie, obecnie inna część adaptowana jest na Muzeum Teatru). W 1974 roku projekt zagospodarowania placu z dominującą funkcją teatralną opracował architekt i urbanista Władysław Szwarcenberg Czerny. Rok później ogłoszono konkurs SARP na budynek Operetki Dolnośląskiej, który miał stanowić północną pierzeję placu. Zwyciężyła koncepcja Stefana Kuryłowicza z zespołem. Architekci zaproponowali bryłę o wysokości pobliskich obiektów zabytkowych i nieregularnie kształtowanym rzucie, podążającym za historycznym przebiegiem ulic Modrzejewskiej, św. Doroty i Kazimierza Wielkiego. W koncepcji założono też nową aranżację placu, obniżając jego posadzkę o trzy metry w części wschodniej i tworząc tam miejsce dla różnego rodzaju imprez plenerowych. Z uwagi na brak środków, projekt pozostał na papierze.