Trzy dzielnice w trakcie rewitalizacji
Architektoniczny spacer po przestrzeniach reprezentujących różne oblicza polskiej rewitalizacji – przedstawiamy zmiany, jakie zachodzą na łódzkim Księżym Młynie, gdańskim Dolnym Wrzeszczu i warszawskiej Pradze. Oprowadzają Katarzyna Waloryszak, Daniel Załuski i Tomasz Żylski. W materiale mapy i fotoreportaż Marcina Czechowicza.
Gdańsk-Dolny Wrzeszcz
Program rewitalizacji gdańskiego Dolnego Wrzeszcza, realizowany w latach 2008-2014, opierał się na wielu dobrze skoordynowanych ze sobą inwestycjach publicznych, prywatnych oraz publiczno-prywatnych. Znacząca część z nich została dofinansowana z funduszy Unii Europejskiej. Dolny Wrzeszcz obejmuje obszar o powierzchni 55 ha z około 8 tys. mieszkańców.
Okolice ulicy Wajdeloty są jednym z najlepiej zachowanych przedwojennych fragmentów Gdańska. Rdzeń Dolnego Wrzeszcza stanowi potok Strzyża, wokół którego już od połowy XVI wieku budowano zakłady rzemieślnicze, a potem przemysłowe (browar, kuźnie, folusz, bielnik i młyny), stanowiące część dużego zespołu dworskiego wraz z parkiem i rokokowym dworem Kuźniczki (1763-1767; założenie fabryczne i dworskie figuruje w rejestrze zabytków pod nazwą Zespół browaru w Gdańsku Wrzeszczu przy ul. Kilińskiego 25).
W 1870 roku Dolny Wrzeszcz przecięła linia kolejowa z dworcem, która przyczyniła się do budowy browaru (1873). Wokół niego zrealizowano kwartałową zabudowę mieszkaniową: XIX-wieczną w pobliżu ulicy Wajdeloty i z okresu Wolnego Miasta Gdańska w rejonie ulicy Kilińskiego i placu Wybickiego.
Tuż przed pierwszą wojną światową w ramach realizacji koszarów dla lotników zbudowano osiedle tanich, parterowych budynków szachulcowych w sąsiedztwie dawnego lotniska na Zaspie. Po wojnie zasiedlono je rodzinami robotniczymi o silnych przekonaniach socjalistycznych i komunistycznych. Dlatego właśnie Günter Grass w swojej książce Psie lata nazwał je Czerwoną Wioską. Nazwa ta z czasem przekształciła się w Indiańską Wioskę. Niemiecki pisarz mieszkał w tej dzielnicy na ulicy Lelewela i tutaj też toczy się akcja jego najbardziej znanej książki Blaszany bębenek. Wraz z przemianami gospodarczymi po 1989 roku, zaczął się zmieniać także Dolny Wrzeszcz. Modernistyczna bryła dworca Gdańsk-Wrzeszcz (projekt typowy, 1969) została zeszpecona szeregiem komercyjnych przebudówek. Przydworcowy skwer zniszczono, zabudowując go parterowymi pawilonami usługowymi. Ogrodzenie i wejście do parku Kuźniczki również obrosło podobnymi obiektami. Przysłonięty od ulicy park i płynąca przez niego struga zamieniły się w publiczny rynsztok i miejsce spotkań marginesu społecznego. W 1991 roku browar skomercjalizowano, a w 2001 roku zamknięto.
