Wrocław – Europejska Stolica Kultury 2016
Architektura stanowi kluczowy element programu ESK 2016. Obchody stanowią okazję do podjęcia szerokiej dyskusji na temat kondycji współczesnej architektury, zasad kształtowania przestrzeni przyjaznej mieszkańcom, a także możliwości partycypacji społecznej w tym procesie. Przedstawiamy najciekawsze wydarzenia architektoniczne planowane w kwietniu we Wrocławiu.
Zostać Mies. Wystawa
Do 13 marca we wrocławskim Muzeum Architektury można było oglądać wystawę Made in Europe, podsumowującą 25-lecie nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej im. Miesa van der Rohe. Ekspozycję prezentującą około 3000 obiektów zgłoszonych do konkursu od 1988 roku uzupełniono w połowie lutego o zdjęcia, szkice i modele realizacji, które w ostatniej edycji znalazły się na tzw. krótkiej liście. Dla Polski była to edycja szczególna. Nie tylko dlatego, że nagrodę główną otrzymała Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, ale też dlatego, że na shortliście znalazły się jeszcze dwie inne rodzime realizacje: kompleks nowego Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.
Oglądając wystawę, trudno było nie pokusić się o próbę dokonania pewnych podsumowań czy wychwycenia dominujących tendencji, choć z uwagi na różnorodność projektów zadanie to wydaje się niezwykle trudne. W 2015 roku w finałowej piątce znalazły się same obiekty użyteczności publicznej: dwa muzea (Muzeum Sztuki w Ravensburgu projektu Lederer Ragnarsdóttir Oei i Duńskie Muzeum Morskie w Helsingør, za które odpowiada BIG), Winiarnia Antinori w Bargino autorstwa Archea Associati, Studenckie Centrum Saw Swee Hock w Londynie zaprojektowane przez O’Donnell + Tuomey oraz – oczywiście – zwycięska filharmonia w Szczecinie. Nieco w opozycji do powyższej listy stoi zatem nagroda dla projektantów rozpoczynających karierę, która w ubiegłym roku trafiła do biura Arquitectura-G za projekt domu jednorodzinnego Luz House w hiszpańskim Cilleros. Warto przy tym zwrócić uwagę, że zarówno Duńskie Muzeum Morskie, jak i winiarnia z Włoch to realizacje, które w dużej mierze znajdują się pod ziemią, nie zakłócając kluczowego dla obu obiektów kontekstu i jednocześnie oferując otwartą przestrzeń publiczną. Z kolei gmach szczecińskiej filharmonii oraz muzeum w Ravensburgu to projekty zrealizowane w ścisłych centrach miast i wypełniające luki w ich zwartych tkankach. Być może to kolejny trop w poszukiwaniu tendencji. Obecnie największe wyzwanie stanowi bowiem projektowanie w historycznych dzielnicach, gdzie przestrzeni jest coraz mniej, a sąsiedztwo wymaga od architekta wyjątkowej wrażliwości.
Mimo to kluczem do zrozumienia wyborów konkursowego jury nadal wydaje się przede wszystkim dziedzictwo Miesa van der Rohe. Budynki jego autorstwa poza tym, że wyprzedzały swoje czasy zarówno pod względem technicznym czy konstrukcyjnym, jak i myślenia o przestrzeni, były i są po prostu piękne. Dziś rozmowa o estetyce obiektów schodzi zazwyczaj na dalszy plan, a stwierdzenie, że budynek jest ładny postrzegane bywa jako wyjątkowo płytkie. Co prawda według modernistów to właśnie forma powinna podążać za funkcją, ale oglądając budynki z tamtego okresu nadal możemy mówić nie tylko o funkcji, ale również o ponadczasowym pięknie. I właśnie takie piękno jest nagradzane w konkursie. Aleksandra Czupkiewicz
