Z archiwum „Architektury”

2022-01-25 18:27
Z archiwum „Architektury”
Autor: Z archiwum „Architektury” Z archiwum „Architektury”

„Budownictwo samorzutne zaspokaja pierwiastkowe potrzeby życiowe człowieka (…). Tworzy nowe układy funkcjonalne. Wynajduje nowe konstrukcje”. Tak pisał w zamieszczonym w „Architekturze” nr 4/1963 artykule „Architektura samorzutna” Jan Minorski, prowadzący pracę badawczą nt. zagospodarowania przestrzennego obszarów podmiejskich. W cyklu „Z archiwum” przypominamy ów materiał, wraz z tekstem Andrzeja Rzymkowskiego „Samorzutne budownictwo mieszkaniowe w południowych regionach Polski” z „Architektury” nr 11/1964. O komentarz do obu archiwalnych publikacji poprosiliśmy Annę Zawadzką-Sobieraj – wspólniczkę w pracowni architektury ekologicznej mech.build, pełnomocniczkę ds. budownictwa naturalnego OW SARP, członkinię Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego [ARTYKUŁ JANA MINORSKIEGO TYLKO W WYDANIU CYFROWYM].

Architektura samorzutna

Przywołane w artykule Andrzeja Rzymkowskiego budownictwo indywidualnie gospodarujących rolników uległo przemianom w latach powojennych, kiedy, dysponując pewnym kapitałem zdobytym w mieście, decydowali się oni na budowę domu jednorodzinnego o większej kubaturze. Jednakże budowa, zbyt duża, jak na realne możliwości (ale też potrzeby) rodziny, w efekcie była realizowana latami i nie prowadziła do poprawienia komfortu życia. Była nieracjonalna, kosztowna, przeskalowana, ale prowadzona rękami gospodarza przy użyciu dostępnych środków.

Samorzutną budowę na przedmieściach po roku 1945 cechował zaś, co zauważa Jan Minorski, oszczędny sposób operowania przestrzenią mieszkalną. Wyzbywano się tradycyjnych form dawnego budownictwa wiejskiego, pomysły wyprowadzano z otaczającej rzeczywistości. Architektura była spontaniczna, zmienna i wciąż gotowa do dalszych adaptacji. Dom kształtowano w oparciu o dostępne materiały z recyklingu i sprzęty poprawiające warunki higieniczno-sanitarne, otaczano ogródkami i szklarniami.

Budownictwo samorzutne miało przede wszystkim zaspokajać podstawowe potrzeby bytowe człowieka, przy minimalnych nakładach finansowych i własnej pracy fizycznej.

Termin architektura samorzutna może być również zastosowany w stosunku do współczesności. Architektura samorzutna pojawia się nie tylko w rejonach biednych, dotkniętych katastrofami, lecz także jako świadoma droga i wybór inwestorów. Obecne współcześnie w budownictwie krajów rozwiniętych dążenia architektury samorzutnej to m.in.: minimalizacja przestrzeni ze względu na rozwiniętą świadomość ekologiczną i prozdrowotną, stosowanie materiałów z obiegu zamkniętego czy samowystarczalność jedzeniowa.

Anna Zawadzka-Sobieraj

Spis treści Architektura 02/2022
przegląd
Ustroń-Jaszowiec – czas na odnowę

Znana w okresie PRL-u modernistyczna dzielnica wczasowa Jaszowiec potrzebuje dziś odnowy, aby odzyskać należny jej blask. Póki co aktualny stan zabudowy wzbudza kontrowersje wśród urzędników, turystów i mieszkańców. Na ponownym spełnieniu marzeń o sławie malowniczej doliny zależy włodarzom Ustronia. Wobec ogromnego wyzwania Miasto Ustroń wraz z Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej zorganizowały w październiku 2021 roku konferencję naukową Dzielnica wczasowa Ustroń-Jaszowiec – ochrona dziedzictwa powojennego.

Budownictwo naturalne dla Albanii

Projekt Build Back Better miał na celu dzielenie się wiedzą i zdobywanie umiejętności w zakresie naturalnego budownictwa i jego adaptacji do lokalnych warunków [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA Z REALIZACJI PROJEKTU].

Jak robić szkołę?

Trzynasta edycja Warszawy w budowie pod hasłem Jak robić szkołę? była jedną z najbardziej profesjonalnie zrealizowanych w historii tego festiwalu.

Co się wydarzyło

Relacjonujemy najciekawsze wydarzenia ostatnich miesięcy: tym razem m.in. uroczystość wręczenia Honorowej Nagrody SARP. Publikujemy też kolejny felieton założycielek inicjatywy Bal architektek.

Co się projektuje

Przegląd najciekawszych projektów i opracowań konkursowych, w tym miesiącu Analog, K3Xmore, RS Architektura Krajobrazu, Projektownia, Lab 3 Architekci, Maćków Pracownia Projektowa.

realizacje
Cukrownia Żnin

Większość budynków była w katastrofalnym stanie, dlatego najpierw je zabezpieczono oraz zebrano elementy, które mogły zostać ponownie użyte – o realizacji pracowni Bulak Projekt piszą Marcin Szczelina oraz Joanna Aleksandrowicz [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA].

Muzeum Hutnictwa / Chorzów

Z dystopijnej scenerii terenów po zburzonej hucie wyłonił się nowoczesny budynek muzeum, który harmonijnie łączy historię z nowoczesnością – o realizacji pracowni BLANK_architekci pisze Justyna Swoszowska.

Stalowa 39 / Warszawa

Wartością założenia jest jego otwartość. Architekci starali się wskrzesić rolę społeczną podwórek praskich, pełniących niegdyś zróżnicowane funkcje – o realizacji pracowni Decorum Architekci/AZT Architekci pisze Jerzy S. Majewski.

Szkoła / Baranów

Obiekt przyczynia się do kształtowania poczucia ładu przestrzennego, budowania tożsamości miejsca, postaw proekologicznych i społecznych – o realizacji pracowni New Architekci pisze Magdalena Wąsowicz [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA].

technika
Sala gimnastyczna / Bali

Wyzwanie stanowiło zadaszenie o dużej rozpiętości, wykonane z wiązek bambusa tworzących konstrukcję w postaci wzajemnie przenikających się łuków parabolicznych – o realizacji IBUKU pisze Wiktor Kowalski [W WYDANIU CYFROWYM WIĘCEJ ZDJĘĆ ORAZ FILMY Z BUDOWY].

teoria i praktyka
Teoria i praktyka według Urszuli Forczek-Brataniec

Czym jest architektura? Jaką rolę powinna pełnić? Publikujemy esej dr hab. inż. arch. Urszuli Forczek-Brataniec z Katedry Architektury Krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, prof. PK.

konteksty
Architektura low-tech – tradycja i innowacja

Bądźmy świadomi, jakie są zalety naturalnego budowania. Beton możemy tylko przemielić, a ściana ze słomy może być kompostowana albo służyć dalej. Stare budynki z gliny daje się przerobić na tynki lub nawet na nową konstrukcję. W taką właśnie stronę ma iść rewolucja w budownictwie, i to już po prostu mamy. O wyzwaniach i możliwościach architektury low-tech – odkrywanej dziś w Polsce na nowo – mówią przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego.

Expo w Dubaju – opowieści z 1001 nocy

Światowe wystawy od dawna nie służą już tylko prezentacji osiągnięć naukowych i możliwości technicznych poszczególnych krajów. Są raczej okazją do wypromowania subiektywnych opowieści o własnej kulturze, historii i gospodarce. Publikujemy krótki przewodnik po najciekawszych pawilonach na Expo w Dubaju, które można oglądać jeszcze do końca marca.

praktyka
Stacja Warszawa Zachodnia

Najbardziej charakterystycznym elementem przebudowy stacji jest nowe zadaszenie, którego geometrię kształtuje konstrukcja nośna, słupy w formie liter X i Y oraz świetliki zlokalizowane nad międzytorzem – o wyzwaniach związanych z realizacją stacji Warszawa Zachodnia piszą Oliwia Dec-Wolszczak oraz Marcin Wolszczak [W WYDANIU CYFROWYM WIĘCEJ ZDJĘĆ Z BUDOWY].

Przybornik

Nowe produkty i specjalistyczne technologie dla architektów

Wzornik: łazienki

Wyposażenie łazienek. Nowości rynkowe wiodących marek

Wzornik: kuchnie

Wyposażenie kuchni. Nowości rynkowe wiodących marek

kolumny studenckie
Uniwersytet Zielonogórski

Studia architektoniczne oferuje ponad 20 uczelni w kraju. Przez najbliższy rok będziemy prezentować poszczególne wydziały w nowym cyklu: Wydziały Architektury w Polsce. W tym miesiącu Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Ambasadorki „A-m” o architekturze na UZ

Studia na kierunku architektura są jednymi z najbardziej interdyscyplinarnych studiów przygotowujących specjalistów do projektowania i zarządzania w zakresie architektury – o tym, dlaczego warto studiować architekturę na Uniwersytecie Zielonogórskim, piszą ambasadorki „A-m” – Adrianna Maksymczak i Kornelia Markuszewska.

Wyniki konkursu Architektura betonowa – Gra brył – Dom w krajobrazie

24 czerwca 2021 roku ogłoszone zostały wyniki XXI edycji konkursu dla studentów 4. semestru studiów na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej: „Architektura betonowa – Gra brył – Dom w krajobrazie”. Prezentujemy wyróżnione prace, zaś wirtualna wystawa konkursowa dostępna jest na stronie: https://kpa.arch.pk.edu.pl.

zawód architekt
Marek Bulak

Historia daje budynkom życie. Gdy są nowe, trzeba poczekać, by je ludzie ożywili. A tematy historyczne bywają fascynujące. O realizacji Cukrowni Żnin, a także innych rewitalizacjach pracowni Bulak Projekt z Markiem Bulakiem rozmawia Maja Mozga-Górecka.

z archiwum architektury
Z archiwum „Architektury”

„Budownictwo samorzutne zaspokaja pierwiastkowe potrzeby życiowe człowieka (…). Tworzy nowe układy funkcjonalne. Wynajduje nowe konstrukcje”. Tak pisał w zamieszczonym w „Architekturze” nr 4/1963 artykule „Architektura samorzutna” Jan Minorski, prowadzący pracę badawczą nt. zagospodarowania przestrzennego obszarów podmiejskich. W cyklu „Z archiwum” przypominamy ów materiał, wraz z tekstem Andrzeja Rzymkowskiego „Samorzutne budownictwo mieszkaniowe w południowych regionach Polski” z „Architektury” nr 11/1964. O komentarz do obu archiwalnych publikacji poprosiliśmy Annę Zawadzką-Sobieraj – wspólniczkę w pracowni architektury ekologicznej mech.build, pełnomocniczkę ds. budownictwa naturalnego OW SARP, członkinię Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego [ARTYKUŁ JANA MINORSKIEGO TYLKO W WYDANIU CYFROWYM].

Szukasz innych wydań ?

Sprawdź archiwum