Ustroń-Jaszowiec – czas na odnowę

2022-01-25 18:49 Mateusz Bielesz
Jeden z domów wczasowych
Autor: Fot. Ryszard Nakonieczny Jeden z domów wczasowych

Znana w okresie PRL-u modernistyczna dzielnica wczasowa Jaszowiec potrzebuje dziś odnowy, aby odzyskać należny jej blask. Póki co aktualny stan zabudowy wzbudza kontrowersje wśród urzędników, turystów i mieszkańców. Na ponownym spełnieniu marzeń o sławie malowniczej doliny zależy włodarzom Ustronia. Wobec ogromnego wyzwania Miasto Ustroń wraz z Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej zorganizowały w październiku 2021 roku konferencję naukową Dzielnica wczasowa Ustroń-Jaszowiec – ochrona dziedzictwa powojennego.

Czar doliny

Jadąc samochodem popularną gierkówką z Katowic w stronę górskich miejscowości Beskidu Śląskiego, zatrzymujemy się na wysokości Ustronia Polany. Po prawej stronie widać masyw góry Czantorii przeciętej wyciągiem krzesełkowym. Skręcamy w lewo. Asfaltową drogą przejeżdżamy most nad uregulowanym nurtem wąskiej tu rzeki Wisły. Za nim, na skrzyżowaniu, widać już drogowskazy, które kierują nas do poszczególnych domów wczasowych. Jadąc dalej ulicą Wczasową, odkrywamy skryty w kolorowych jesiennych liściach ogromny ośrodek wczasowy. Ci, których znam, już od wjazdu w malowniczą kotlinę poddają się jej czarowi. Opleciona serpentynami dróg i ścieżek spacerowych nie pozostawia nikogo obojętnym. Kierując się w górę, wzdłuż spływającego wolno potoku Jaszowiec, mijamy kolejne obiekty o dobrze nasłonecznionych fasadach i oryginalnej formie. Nie są to jednak wybitne dzieła modernizmu. Z dużo większym zachwytem można za to spojrzeć na urbanistykę, która jest naprawdę wyjątkowa. Przede wszystkim nie ma tu gęstej zabudowy. Pozwala to wypoczywającemu dosłownie zanurzyć się w przyrodzie. Każdy z budynków otulony jest bajkowym górskim krajobrazem. Nie przekłada się to niestety na bajkowy stan całego ośrodka. Historia bowiem znowu okazała się niezbyt łaskawa dla socjalistycznego konceptu. Nie wszyscy poradzili sobie z aktualnymi wymogami i potrzebami odwiedzających. Sprostali nieliczni, pełni pasji, właściciele i dyrektorzy kilku obiektów, którzy nadal chcą tu rozwijać swoje interesy. Dziś nie ma zgiełku turystów, co można traktować równocześnie jako błogosławieństwo dla spragnionych ciszy i przekleństwo dla chcących zysku zarządców. Zresztą w Jaszowcu widać gołym okiem inne kontrasty. Obok dobrze prosperującego obiektu spa można tu spotkać ruiny dawnych ośrodków.

Czytaj też: Śląskie gwiazdy ekranu |

Spis treści Architektura 02/2022
przegląd

Znana w okresie PRL-u modernistyczna dzielnica wczasowa Jaszowiec potrzebuje dziś odnowy, aby odzyskać należny jej blask. Póki co aktualny stan zabudowy wzbudza kontrowersje wśród urzędników, turystów i mieszkańców. Na ponownym spełnieniu marzeń o sławie malowniczej doliny zależy włodarzom Ustronia. Wobec ogromnego wyzwania Miasto Ustroń wraz z Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej zorganizowały w październiku 2021 roku konferencję naukową Dzielnica wczasowa Ustroń-Jaszowiec – ochrona dziedzictwa powojennego.

Projekt Build Back Better miał na celu dzielenie się wiedzą i zdobywanie umiejętności w zakresie naturalnego budownictwa i jego adaptacji do lokalnych warunków [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA Z REALIZACJI PROJEKTU].

Trzynasta edycja Warszawy w budowie pod hasłem Jak robić szkołę? była jedną z najbardziej profesjonalnie zrealizowanych w historii tego festiwalu.

Relacjonujemy najciekawsze wydarzenia ostatnich miesięcy: tym razem m.in. uroczystość wręczenia Honorowej Nagrody SARP. Publikujemy też kolejny felieton założycielek inicjatywy Bal architektek.

Przegląd najciekawszych projektów i opracowań konkursowych, w tym miesiącu Analog, K3Xmore, RS Architektura Krajobrazu, Projektownia, Lab 3 Architekci, Maćków Pracownia Projektowa.

realizacje

Większość budynków była w katastrofalnym stanie, dlatego najpierw je zabezpieczono oraz zebrano elementy, które mogły zostać ponownie użyte – o realizacji pracowni Bulak Projekt piszą Marcin Szczelina oraz Joanna Aleksandrowicz [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA].

Z dystopijnej scenerii terenów po zburzonej hucie wyłonił się nowoczesny budynek muzeum, który harmonijnie łączy historię z nowoczesnością – o realizacji pracowni BLANK_architekci pisze Justyna Swoszowska.

Wartością założenia jest jego otwartość. Architekci starali się wskrzesić rolę społeczną podwórek praskich, pełniących niegdyś zróżnicowane funkcje – o realizacji pracowni Decorum Architekci/AZT Architekci pisze Jerzy S. Majewski.

Obiekt przyczynia się do kształtowania poczucia ładu przestrzennego, budowania tożsamości miejsca, postaw proekologicznych i społecznych – o realizacji pracowni New Architekci pisze Magdalena Wąsowicz [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA].

technika

Wyzwanie stanowiło zadaszenie o dużej rozpiętości, wykonane z wiązek bambusa tworzących konstrukcję w postaci wzajemnie przenikających się łuków parabolicznych – o realizacji IBUKU pisze Wiktor Kowalski [W WYDANIU CYFROWYM WIĘCEJ ZDJĘĆ ORAZ FILMY Z BUDOWY].

teoria i praktyka

Czym jest architektura? Jaką rolę powinna pełnić? Publikujemy esej dr hab. inż. arch. Urszuli Forczek-Brataniec z Katedry Architektury Krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, prof. PK.

konteksty

Bądźmy świadomi, jakie są zalety naturalnego budowania. Beton możemy tylko przemielić, a ściana ze słomy może być kompostowana albo służyć dalej. Stare budynki z gliny daje się przerobić na tynki lub nawet na nową konstrukcję. W taką właśnie stronę ma iść rewolucja w budownictwie, i to już po prostu mamy. O wyzwaniach i możliwościach architektury low-tech – odkrywanej dziś w Polsce na nowo – mówią przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego.

Światowe wystawy od dawna nie służą już tylko prezentacji osiągnięć naukowych i możliwości technicznych poszczególnych krajów. Są raczej okazją do wypromowania subiektywnych opowieści o własnej kulturze, historii i gospodarce. Publikujemy krótki przewodnik po najciekawszych pawilonach na Expo w Dubaju, które można oglądać jeszcze do końca marca.

praktyka

Najbardziej charakterystycznym elementem przebudowy stacji jest nowe zadaszenie, którego geometrię kształtuje konstrukcja nośna, słupy w formie liter X i Y oraz świetliki zlokalizowane nad międzytorzem – o wyzwaniach związanych z realizacją stacji Warszawa Zachodnia piszą Oliwia Dec-Wolszczak oraz Marcin Wolszczak [W WYDANIU CYFROWYM WIĘCEJ ZDJĘĆ Z BUDOWY].

Nowe produkty i specjalistyczne technologie dla architektów

Wyposażenie łazienek. Nowości rynkowe wiodących marek

Wyposażenie kuchni. Nowości rynkowe wiodących marek

kolumny studenckie

Studia architektoniczne oferuje ponad 20 uczelni w kraju. Przez najbliższy rok będziemy prezentować poszczególne wydziały w nowym cyklu: Wydziały Architektury w Polsce. W tym miesiącu Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Studia na kierunku architektura są jednymi z najbardziej interdyscyplinarnych studiów przygotowujących specjalistów do projektowania i zarządzania w zakresie architektury – o tym, dlaczego warto studiować architekturę na Uniwersytecie Zielonogórskim, piszą ambasadorki „A-m” – Adrianna Maksymczak i Kornelia Markuszewska.

24 czerwca 2021 roku ogłoszone zostały wyniki XXI edycji konkursu dla studentów 4. semestru studiów na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej: „Architektura betonowa – Gra brył – Dom w krajobrazie”. Prezentujemy wyróżnione prace, zaś wirtualna wystawa konkursowa dostępna jest na stronie: https://kpa.arch.pk.edu.pl.

zawód architekt

Historia daje budynkom życie. Gdy są nowe, trzeba poczekać, by je ludzie ożywili. A tematy historyczne bywają fascynujące. O realizacji Cukrowni Żnin, a także innych rewitalizacjach pracowni Bulak Projekt z Markiem Bulakiem rozmawia Maja Mozga-Górecka.

z archiwum architektury

„Budownictwo samorzutne zaspokaja pierwiastkowe potrzeby życiowe człowieka (…). Tworzy nowe układy funkcjonalne. Wynajduje nowe konstrukcje”. Tak pisał w zamieszczonym w „Architekturze” nr 4/1963 artykule „Architektura samorzutna” Jan Minorski, prowadzący pracę badawczą nt. zagospodarowania przestrzennego obszarów podmiejskich. W cyklu „Z archiwum” przypominamy ów materiał, wraz z tekstem Andrzeja Rzymkowskiego „Samorzutne budownictwo mieszkaniowe w południowych regionach Polski” z „Architektury” nr 11/1964. O komentarz do obu archiwalnych publikacji poprosiliśmy Annę Zawadzką-Sobieraj – wspólniczkę w pracowni architektury ekologicznej mech.build, pełnomocniczkę ds. budownictwa naturalnego OW SARP, członkinię Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego [ARTYKUŁ JANA MINORSKIEGO TYLKO W WYDANIU CYFROWYM].

Szukasz innych wydań ?

Sprawdź archiwum