Muzeum Hutnictwa / Chorzów

2022-01-25 18:42 Tekst: Justyna Swoszowska, zdjęcia: Tomasz Zakrzewski/archifolio.pl
Muzeum Hutnictwa 2
Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 2 | Architekci nawiązali do morfologii zabudowy historycznej huty, dostawiając nowe kubatury do już istniejących. Forma i gabaryty współczesnych obiektów nawiązują do historii, natomiast materiały – blacha i szkło – wskazują na ich współczesne pochodzenie

Z dystopijnej scenerii terenów po zburzonej hucie wyłonił się nowoczesny budynek muzeum, który harmonijnie łączy historię z nowoczesnością – o realizacji pracowni BLANK_architekci pisze Justyna Swoszowska.

Nowo otwarte Muzeum Hutnictwa znajduje się w zmodernizowanej hali byłej elektrowni Huty Królewskiej (później Kościuszko) w Chorzowie, w centrum aglomeracji górnośląskiej. Nowoczesna huta, zbudowana na początku XIX wieku według projektu sławnych w Europie inżynierów: Johna Baildona i Johanna Friedricha Weddinga, była zalążkiem miasta i motorem jego rozwoju. Po 1989 roku wraz z przemianami gospodarczymi jej znaczenie malało, aż ostatecznie hutę zamknięto i częściowo wyburzono.

Współczesny Chorzów do dzisiaj boryka się ze skutkami likwidacji tego ogromnego zakładu przemysłowego. Mimo upływu blisko dwóch dekad pustka po hucie wciąż się nie zabliźniła, a niegdysiejsze plany budowy na pohutniczych terenach nowoczesnego centrum biznesowo-handlowego pozostały w sferze marzeń. Dzisiaj, kiedy zabytków techniki ubywa, rośnie ich wartość. Stają się marką dla miast śląskich, świadectwem ich tożsamości.

W 2010 roku władze Chorzowa wykupiły wpisany do rejestru zabytków budynek hali elektrowni. Narodził się wówczas pomysł utworzenia w niej pierwszego w Polsce muzeum hutnictwa żelaza i stali czasów rewolucji przemysłowej. By zrealizować tę koncepcję, miasto Chorzów oraz Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu przystąpiły w 2017 roku do projektu Rewitalizacja i udostępnienie poprzemysłowego dziedzictwa Górnego Śląska, wspófinansowanego z funduszy unijnych.

Bardzo trudny i skomplikowany projekt adaptacji zabytkowej hali został wykonany przez biuro projektowe BLANK_architekci z Zabrza. Obiekt muzeum składa się z zabytkowych hal adaptowanych na cele wystawiennicze, rozbudowanych o reprezentacyjną przestrzeń wejściową oraz strefę uzupełniającą z salami warsztatowymi, szkoleniowymi, kawiarnią i zapleczem administracyjnym. Należy docenić dbałość architektów o nawiązanie do historii i wpisanie nowych funkcji muzeum w obrys wyburzonej kiedyś części hali oraz zachowanie fragmentów jej zabytkowej konstrukcji.

Czytaj też: Muzeum Pamięci Sybiru |

Wybrałam się do obiektu na uroczysty Festiwal Otwarcia, który odbywał się w dniach 27-28 listopada 2021 roku. Na miejscu doznałam zderzenia dwóch światów. Z dystopijnej scenerii terenów po zburzonej hucie wyłonił się nowoczesny budynek Muzeum Hutnictwa. Wokół niego z okazji otwarcia rozłożyły się kolorowe stragany i rozbrzmiewała orkiestra hutnicza. Po ścieżce ekspozycji prowadzącej przez świat hutniczy profesjonalnie i z dużym zaangażowaniem oprowadził mnie kustosz muzeum Tomasz Owoc. Zwiedzanie rozpoczyna się od sali dostępnej bez biletu, której eksponaty wprowadzają w historię śląskiego hutnictwa. Główna ekspozycja – Królestwo Żelaza – znajduje się w monumentalnej hali elektrowni, której forma i detal kojarzą się bardziej ze świątynią niż z zakładem pracy.

Kolekcję podzielono na dwie strefy: pracy i życia. Tę pierwszą poznajemy od fazy projektu budynku huty, przez etapy produkcji hutniczej, po gotowe elementy i konstrukcje. Podziwiamy ogromne, oryginalne urządzenia hutnicze, np. młoty i maszyny walcownicze, z których najstarsze jest koło zamachowe z Huty Batory z 1874 roku. W części dotyczącej życia zgromadzono przedmioty związane z codziennością – od sprzętów domowych po karty do grania w tradycyjnego na Śląsku skata. Pokaz zamykają sceny świąteczne ze świętym Florianem, patronem hutników w roli głównej. Elementem ekspozycji stałej jest projekcja filmu o historii hutnictwa, na którą zwiedzający są zapraszani do niewielkiej, panoramicznej sali kinowej w dobudowanej części muzeum. Prawdziwą atrakcją wystawy są „portrety mówione” – sfilmowane opowieści byłych pracowników huty, których wielu, wraz z rodzinami, było wśród zwiedzających.

Czytaj też: Muzeum Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej |

W muzeum nie zapomniano o dzieciach, które zwiedzają ekspozycję specjalnie dla nich zaprojektowaną ścieżką. Towarzyszy im hutniczy duszek Przetopek, którego na okrągłym muralu na szczytowej ścianie hali wyczarowała znana na Śląsku artystka Mona Tusz.

Nowy budynek muzeum i prezentowana w nim wystawa harmonijnie łączą historię z nowoczesnością. Wystawę, której kuratorem jest Adam Kowalski, przygotowano według scenariusza ekspertów z muzeum, natomiast autorami realizacji są spółka A+V z Wrocławia i współpracująca z nią firma VidiFilm ze Zbrosławic. Muzeum Hutnictwa jest miejscem, które warto odwiedzić zarówno ze względu na jego architekturę, jak i ekspozycję. Jest zalążkiem nowego życia na terenie byłej huty i miejmy nadzieję, że w niedalekiej przyszłości dystopijny krajobraz pohutniczy zmieni się w tętniący życiem kwartał miejski.

Spis treści Architektura 02/2022
przegląd

Znana w okresie PRL-u modernistyczna dzielnica wczasowa Jaszowiec potrzebuje dziś odnowy, aby odzyskać należny jej blask. Póki co aktualny stan zabudowy wzbudza kontrowersje wśród urzędników, turystów i mieszkańców. Na ponownym spełnieniu marzeń o sławie malowniczej doliny zależy włodarzom Ustronia. Wobec ogromnego wyzwania Miasto Ustroń wraz z Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej zorganizowały w październiku 2021 roku konferencję naukową Dzielnica wczasowa Ustroń-Jaszowiec – ochrona dziedzictwa powojennego.

Projekt Build Back Better miał na celu dzielenie się wiedzą i zdobywanie umiejętności w zakresie naturalnego budownictwa i jego adaptacji do lokalnych warunków [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA Z REALIZACJI PROJEKTU].

Trzynasta edycja Warszawy w budowie pod hasłem Jak robić szkołę? była jedną z najbardziej profesjonalnie zrealizowanych w historii tego festiwalu.

Relacjonujemy najciekawsze wydarzenia ostatnich miesięcy: tym razem m.in. uroczystość wręczenia Honorowej Nagrody SARP. Publikujemy też kolejny felieton założycielek inicjatywy Bal architektek.

Przegląd najciekawszych projektów i opracowań konkursowych, w tym miesiącu Analog, K3Xmore, RS Architektura Krajobrazu, Projektownia, Lab 3 Architekci, Maćków Pracownia Projektowa.

realizacje

Większość budynków była w katastrofalnym stanie, dlatego najpierw je zabezpieczono oraz zebrano elementy, które mogły zostać ponownie użyte – o realizacji pracowni Bulak Projekt piszą Marcin Szczelina oraz Joanna Aleksandrowicz [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA].

Z dystopijnej scenerii terenów po zburzonej hucie wyłonił się nowoczesny budynek muzeum, który harmonijnie łączy historię z nowoczesnością – o realizacji pracowni BLANK_architekci pisze Justyna Swoszowska.

Wartością założenia jest jego otwartość. Architekci starali się wskrzesić rolę społeczną podwórek praskich, pełniących niegdyś zróżnicowane funkcje – o realizacji pracowni Decorum Architekci/AZT Architekci pisze Jerzy S. Majewski.

Obiekt przyczynia się do kształtowania poczucia ładu przestrzennego, budowania tożsamości miejsca, postaw proekologicznych i społecznych – o realizacji pracowni New Architekci pisze Magdalena Wąsowicz [W WYDANIU CYFROWYM DODATKOWE ZDJĘCIA].

technika

Wyzwanie stanowiło zadaszenie o dużej rozpiętości, wykonane z wiązek bambusa tworzących konstrukcję w postaci wzajemnie przenikających się łuków parabolicznych – o realizacji IBUKU pisze Wiktor Kowalski [W WYDANIU CYFROWYM WIĘCEJ ZDJĘĆ ORAZ FILMY Z BUDOWY].

teoria i praktyka

Czym jest architektura? Jaką rolę powinna pełnić? Publikujemy esej dr hab. inż. arch. Urszuli Forczek-Brataniec z Katedry Architektury Krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, prof. PK.

konteksty

Bądźmy świadomi, jakie są zalety naturalnego budowania. Beton możemy tylko przemielić, a ściana ze słomy może być kompostowana albo służyć dalej. Stare budynki z gliny daje się przerobić na tynki lub nawet na nową konstrukcję. W taką właśnie stronę ma iść rewolucja w budownictwie, i to już po prostu mamy. O wyzwaniach i możliwościach architektury low-tech – odkrywanej dziś w Polsce na nowo – mówią przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego.

Światowe wystawy od dawna nie służą już tylko prezentacji osiągnięć naukowych i możliwości technicznych poszczególnych krajów. Są raczej okazją do wypromowania subiektywnych opowieści o własnej kulturze, historii i gospodarce. Publikujemy krótki przewodnik po najciekawszych pawilonach na Expo w Dubaju, które można oglądać jeszcze do końca marca.

praktyka

Najbardziej charakterystycznym elementem przebudowy stacji jest nowe zadaszenie, którego geometrię kształtuje konstrukcja nośna, słupy w formie liter X i Y oraz świetliki zlokalizowane nad międzytorzem – o wyzwaniach związanych z realizacją stacji Warszawa Zachodnia piszą Oliwia Dec-Wolszczak oraz Marcin Wolszczak [W WYDANIU CYFROWYM WIĘCEJ ZDJĘĆ Z BUDOWY].

Nowe produkty i specjalistyczne technologie dla architektów

Wyposażenie łazienek. Nowości rynkowe wiodących marek

Wyposażenie kuchni. Nowości rynkowe wiodących marek

kolumny studenckie

Studia architektoniczne oferuje ponad 20 uczelni w kraju. Przez najbliższy rok będziemy prezentować poszczególne wydziały w nowym cyklu: Wydziały Architektury w Polsce. W tym miesiącu Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Studia na kierunku architektura są jednymi z najbardziej interdyscyplinarnych studiów przygotowujących specjalistów do projektowania i zarządzania w zakresie architektury – o tym, dlaczego warto studiować architekturę na Uniwersytecie Zielonogórskim, piszą ambasadorki „A-m” – Adrianna Maksymczak i Kornelia Markuszewska.

24 czerwca 2021 roku ogłoszone zostały wyniki XXI edycji konkursu dla studentów 4. semestru studiów na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej: „Architektura betonowa – Gra brył – Dom w krajobrazie”. Prezentujemy wyróżnione prace, zaś wirtualna wystawa konkursowa dostępna jest na stronie: https://kpa.arch.pk.edu.pl.

zawód architekt

Historia daje budynkom życie. Gdy są nowe, trzeba poczekać, by je ludzie ożywili. A tematy historyczne bywają fascynujące. O realizacji Cukrowni Żnin, a także innych rewitalizacjach pracowni Bulak Projekt z Markiem Bulakiem rozmawia Maja Mozga-Górecka.

z archiwum architektury

„Budownictwo samorzutne zaspokaja pierwiastkowe potrzeby życiowe człowieka (…). Tworzy nowe układy funkcjonalne. Wynajduje nowe konstrukcje”. Tak pisał w zamieszczonym w „Architekturze” nr 4/1963 artykule „Architektura samorzutna” Jan Minorski, prowadzący pracę badawczą nt. zagospodarowania przestrzennego obszarów podmiejskich. W cyklu „Z archiwum” przypominamy ów materiał, wraz z tekstem Andrzeja Rzymkowskiego „Samorzutne budownictwo mieszkaniowe w południowych regionach Polski” z „Architektury” nr 11/1964. O komentarz do obu archiwalnych publikacji poprosiliśmy Annę Zawadzką-Sobieraj – wspólniczkę w pracowni architektury ekologicznej mech.build, pełnomocniczkę ds. budownictwa naturalnego OW SARP, członkinię Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego [ARTYKUŁ JANA MINORSKIEGO TYLKO W WYDANIU CYFROWYM].

Szukasz innych wydań ?

Sprawdź archiwum