Wartości w architekturze – podsumowanie
Czy istnieje architektura ponadczasowa? Jakie jej cechy uznawane są za szczególnie istotne? Czy i jak kryteria oceny tej dziedziny zmieniają się w czasie? W cieniu globalnej pandemii i rosnącej wiedzy o zmianach klimatycznych toczyły się dyskusje z wiodącymi polskimi architektami, o tym, co w architekturze najcenniejsze. Podsumowujemy ostatnie, piąte spotkanie Wartości w architekturze i cały tak zatytułowany cykl zorganizowany przez „Architekturę-murator” w 2021 roku.
Wartości w architekturze – o cyklu spotkań Weronika Konior
W roku 2021 redakcja „Architektury-murator” zorganizowała cykl pięciu dyskusji pod hasłem Wartości w architekturze z wiodącymi polskimi architektami o tym, co w architekturze najcenniejsze. Spotkania, prowadzone przez uznane autorytety – kuratorów, dziennikarzy, aktywistów – ukazują wyzwania współczesnej architektury na tle ostatnich kilkudziesięciu lat.
W trakcie wydarzeń uczestnicy starali się odpowiedzieć na następujące pytania: Czy istnieje architektura ponadczasowa? Jakie cechy architektury uznawane są za szczególnie istotne? Czy i jak kryteria oceny zmieniają się w czasie? W jaki sposób tradycja, nauczanie, przełomowe momenty historyczne, ale także moda, technika, finanse, a przede wszystkim osobiste doświadczenia wpływają na twórczość w dziedzinie architektury?
Pierwsza dyskusja cyklu Wartości w architekturze zatytułowana Nasz przyjaciel Demiurg odbyła się 20 kwietnia w siedzibie warszawskiej pracowni APA Wojciechowski Architekci. Do udziału w spotkaniu, które moderowała redaktor naczelna „A-m” Ewa P. Porębska, zaprosiliśmy architektów: Roberta Koniecznego – szefa biura KWK Promes, Dorotę Sibińską – współzałożycielkę pracowni xystudio i Szymona Wojciechowskiego – prezesa zarządu APA Wojciechowski Architekci. Jak stwierdzili uczestnicy debaty, architekt często przekracza swoje zawodowe obowiązki w poczuciu misji edukacyjnej, potrzeby naprawy świata, która tkwi w tym zawodzie. Powinien myśleć globalnie, działać lokalnie.
Drugą dyskusję: Priorytety w architekturze zorganizowaliśmy 13 maja w siedzibie warszawskiej pracowni JEMS Architekci. Rozmowę prowadziła dziennikarka i reporterka Anna Dudzińska, a udział w spotkaniu wzięli: Urszula Forczek-Brataniec – architektka i architektka krajobrazu, profesor w Katedrze Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej oraz współtwórczyni pracowni eM4, Zbigniew Maćkow – wrocławski architekt, założyciel Maćków Pracownia Projektowa i Maciej Miłobędzki – współtwórca biura JEMS Architekci. Nie ma prostych rozwiązań, ale nie ma też radykalnych. Dla Ziemi nie ma już czasu. Szukanie priorytetów to chyba najważniejsze zadanie dla architektów – podsumowała Anna Dudzińska. Jednym z nich może być mądre sięganie w przeszłość przy równoczesnym wykorzystywaniu nowych technologii.
Trzecia dyskusja, pod hasłem Przestrzeń publiczna, miała miejsce 10 czerwca w siedzibie redakcji „Architektury-murator”. Do udziału w rozmowie, którą moderował Marcin Szczelina, krytyk i kurator architektury, zaprosiliśmy: Agnieszkę Labus – architektkę i urbanistkę, prezeskę Fundacji Laboratorium Architektury 60+, adiunkt na WAPŚ, Ewę Kuryłowicz – generalną projektant i wiceprezes Kuryłowicz & Associates, profesor Zakładu Projektowania i Teorii Architektury na WAPW i Łukasza Pancewicza – urbanistę, nauczyciela akademickiego na WAPG, współzałożyciela biura A2P2. Podjęli między innymi tak aktualny dziś w Polsce temat „betonowania” przestrzeni publicznych i sposobów planowania w skali całego miasta zgodnego z rzeczywistymi potrzebami. Prowadzący podsumował dyskusję cytatem z książki Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast Josepha Rykwerta: Wszystkie procesy w mieście, nawet najgorsze, można zdiagnozować, określić, nie jest to żadna wiedza tajemna, za decyzjami stoją konkretne działania i ludzie.
Czwarta dyskusja cyklu, pt. Szkoła architektury, odbyła się 21 października w Zodiaku Warszawskim Pawilonie Architektury. W spotkaniu wzięli udział cenieni, doświadczeni dydaktycy: Magdalena Kozień-Woźniak – dziekan Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, Jerzy Łątka – wykładowca na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej oraz Gabriela Rembarz – adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, a rozmowę poprowadził Hubert Trammer – architekt, publicysta, uczestnik okrągłego stołu Nowego Europejskiego Bauhausu, przez wiele lat nauczyciel akademicki na Politechnice Lubelskiej. Mówiono przede wszystkim o szkole architektury jako wspólnocie, empatii i interdyscyplinarności. Odpowiedzialność, kreatywność i odwaga to część cech, które powinien nabyć absolwent, aby stawić czoła wyzwaniom stojącym przed współczesną architekturą. Proces kształcenia na uczelniach musi być powiązany ze zmianami, które zachodzą na świecie, w środowisku i w społeczeństwie.
Ze względu na obostrzenia związane z pandemią cztery dyskusje były zamknięte dla publiczności i transmitowane w internecie. W drugiej części każdego ze spotkań brali udział online dodatkowi specjalni goście. Jedynie piąta debata odbyła się z udziałem niewielkiej, kilkudziesięcioosobowej publiczności, która miała możliwość uczestniczyć w podsumowującej rozmowie 25 listopada w Centralnym Domu Technologii w Warszawie.
Partnerem głównym cyklu była firma Reynaers Aluminium, której przedstawiciele podkreślali podczas spotkań, że w misję firmy od lat wpisane jest podnoszenie walorów architektonicznych budynków na całym świecie oraz udoskonalanie panujących w nich warunków pracy i życia. Udaje nam się to osiągać we współpracy z naszymi partnerami, m.in. architektami, inwestorami i producentami. Wartości, którymi się niezmiennie kierujemy, to szacunek, lojalność, doskonałość oraz innowacyjność. Tak samo ważne, jak tworzenie niezawodnych systemów aluminiowych, jest dla nas wsparcie dla podmiotów z nami współpracujących. Ogromną wartością jest dla nas także ścisła współpraca z architektami na każdym etapie projektu – mówili przedstawiciele firmy.
