Warsztaty OSSA w Zakopanem 2016

Coroczne warsztaty OSSA organizowane przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Studentów Architektury są jednym z największych tego typu wydarzeń w Polsce. W tym roku dwudziesta edycja studenckiej inicjatywy odbyła się w dniach 15-23 października w Zakopanem. Jesienne spotkanie zostało zorganizowane przez Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem oraz Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu. W warsztatach wzięło udział 80 uczestników. Pracowali oni w 10 grupach, prowadzonych przez znakomitych architektów i specjalistów z różnych dziedzin. Hasło wydarzenia RÓWNO_REGLE w opozycji, razem, ale obok miało na celu zwrócenie uwagi uczestników na różnego typu skrajności pojawiające się w Zakopanem. Próbowano odnaleźć relacje pomiędzy góralskim regionalizmem i tradycją, a kiczem coraz mocniej wrastającym w wizerunek miasta. Współpraca grup ze specjalistami z różnych dziedzin poszerzyła wachlarz odpowiedzi na plany architektonicznego rozwoju Podhala. Zakopane zawsze pełniło szczególną rolę na turystycznej i kulturowej mapie Polski. W przeszłości było ostoją artystycznej i politycznej bohemy. Powstał tu też styl witkiewiczowski, który przeniknął do kultury narodowej. Obecnie to turystyka napędza miasto, równocześnie je niszcząc.

Oficjalne otwarcie warsztatów odbyło się 16 października w ośrodku Szpulki Zakopiańskiego Centrum Edukacji. Inaugurację wzbogaciły wykłady Krystyny Styrnej-

-Bartkowicz, profesor PPWSZ oraz konserwatora zabytków Zbigniewa Moździerza, a także architekta Macieja Gaczorka (Kahl & Gaczorek Architekci). Następnie z architektami Janem Karpielem-Bułecką (b.a. Karpiel&Steindel) i Zbigniewem Moździerzem zwiedziliśmy Zakopane. Podczas spaceru wysłuchaliśmy opowieści o zakopiańskiej architekturze, między innymi o willi Kolibie (proj. Stanisław Witkiewicz) i willi Atmie mieszczącej Muzeum Karola Szymanowskiego.

W poniedziałek rozpoczęły się pierwsze rozmowy warsztatowe. Pracy przyglądał się Juhani Pallasmaa, światowej sławy architekt, gość specjalny OSSY, który wygłosił wykład na temat kontekstu w architekturze. Tego dnia rozmowę i prezentacje prowadzili architekci Krzysztof Ingarden (Ingarden & Ewý Architekci), Maciej Jagielak (prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego), Piotr Musiałowski (2PM architekci) i artysta rzeźbiarz Marcin Rząsa. Następnego dnia kontynuowano pracę w grupach, a po niej część wykładową, która miała miejsce w hotelu Belvedere. Złożyło się na nią wystąpienie architekta Johannesa Schafelnera z brytyjskiego biura Zahy Hadid, który poruszył temat antykontekstu w architekturze, oraz Bogny Świątkowskiej (Fundacja Bęc Zmiana), architektów Macieja Siudy, Marcina Kwietowicza, projektantów z grupy panGenerator Jakuba Koźniewskiego i Krzysztofa Golińskiego oraz architekta Adriana Krężlika (Architektura parametryczna). W spotkaniu wziął udział także nasz brytyjski gość specjalny. Kolejny dzień obfitował w akcje przeprowadzone w przestrzeni miejskiej oraz wytężoną pracę, podsumowaną rozmowami TEDx (prezentacje o pomysłach lub realizacjach inspirujących projektów). Wydarzenie odbyło się w Czerwonym Dworze, zabytkowej willi w stylu zakopiańskim. Uczestnicy wysłuchali prezentacji Ákosa Karóczkaia z firmy Graphisoft, Adama Króla z Habitat for Humanity oraz studenta WA PW Łukasza Pałczyńskiego (autor instalacji Sieć #bieszczady), Zosi Kurczych (WWAA) i Adriana Kasperskiego (Artur Jasiński i wspólnicy). Koło naukowe Imago zaprezentowało swoje dotychczasowe osiągnięcia. Pasjonaci robotyki i programowania z krakowskiego wydziału podczas warsztatów wykonali drewnianą, geometryczną rzeźbę formą nawiązującą do sztuki góralskiej. Zaprojektowano ją przy użyciu stworzonego specjalnie programu komputerowego, a zbudowano przez studentów i sześcioosiowe ramię robotyczne. Po zakończeniu budowy stanęła w parku im. Marszałka Piłsudskiego w Zakopanem. Czwartek był dniem wytężonej pracy, podsumowany rozmowami poprowadzonymi przez architekta Antoniego Domicza oraz jego syna, artystę Jana Domicza. Drugą częścią wieczoru było ponowne spotkanie z Ákosem Karóczkaiem, z którym uczestnicy poznawali możliwości połączenia programów Archicad i Grasshopper. Spotkanie zakończyło się prezentacją artysty wizualnego Aleksandra Janickiego.

Już od piątku można było oglądać projekt równolipnie grupy Ewy Rudnickiej i Grzegorza Młynarskiego. Tradycje Podhala tworzyły symbiozę z technicznymi rozwiązaniami, których oficjalną prezentację uświetnił koncert muzyki góralskiej na Lipkach, granej przez kapelę Jana Karpiela-Bułecki. Wraz z wyciszeniem muzyki, można było podziwiać instalację świetlną układającą się w kształt Giewontu z krzyżem na szczycie.

Międzynarodowa grupa warsztatowa prowadzona przez Kristin Lazarovą, Philippa P. Wölkiego i Basila S. Helfensteina ze studia BSHKNLPPW & UBK szukała paraleli skupiających się między miejscem a jego dźwiękiem. Projekt In search for the transversal polegał na stworzeniu w danych miejscach wspólnej przestrzeni, która zapraszała osoby postronne do interakcji.

Kontynuacją poszukiwania dźwięków w mieście było oznaczanie przejść znanych tylko mieszkańcom miasta barcokami, czyli pasterskimi dzwonkami. Grupa Adriana Krężlika i Marty Tomasiak zaprezentowała projekt Gęsie szyje, zachęcając do utrzymania i rozwijania wąskich ścieżek, usprawniających poruszanie się po mieście. Coraz częściej znikają one z mapy miasta, na przykład zostają zagrodzone. Poprzez zawieszenie na szlakach dzwonków, zwraca się większą uwagę, podkreśla się ich znaczenie w kontekście miasta i zachęca do udostępniania innym. Propozycją do podkreślenia ścieżek był również projekt Młaka light, stworzony przez studentów pod przewodnictwem Krzysztofa Golińskiego i Jakuba Koźniewskiego, czyli połowę kolektywu pan Generator. Aby zachęcić i niejako złożyć hołd temu zakopiańskiemu rozwiązaniu, uczestnicy zaproponowali instalację świetlną. Niewidoczna w ciemności, miała za zadanie uaktywniać się dopiero w momencie, gdy w pobliżu znajdował się przechodzień.

Drogi górali i turystów często się przecinają, jednak brakuje miejsca na interakcję. Czymś, co połączyłoby te dwie grupy może być projekt zespołu architekta Piotra Maćkiewicza i architekt wnętrz Magdaleny Więch. Senso to projekt klosza, dzięki któremu użytkownik może skoncentrować się na obecnej chwili i dodatkowych atutach przestrzeni, poprzez chwilowe wyłączenie zmysłu wzroku, a wyostrzeniu pozostałych. Ma to być impuls do poznawania danego miejsca w inny sposób. Wszechobecne reklamy i hałas wprowadzają zamęt intensywnością przekazu i częstotliwością pojawiania się w mieście.

Projekt Detoxob, podobnie jak poprzedni, traktuje o swoistym oczyszczeniu i wyostrzeniu zmysłów zarówno turysty, jak i mieszkańca Podhala. Propozycja zbudowania niewielkiego pawilonu w centrum Zakopanego jest zaproszeniem do rozpoczęcia interakcji z naturą. Wchodząc do niego, czujemy zapach kory drzew. Stąpamy po drewnianych wiórach i szyszkach. Gdzieniegdzie dotykamy wilgotnych liści i igliwia. Do oderwania się od natłoku codziennych spraw i zauważenia natury zachęcała grupa prowadzona przez architektów Krzysztofa Ingardena, Piotra Urbanowicza (Ingarden & Ewý Architekci) i artystę Aleksandra Janickiego, budując drewniany pawilon.

Zmysły i natura były tematem przewodnim wielu projektów warsztatowych. Grupa Marcina Kwietowicza i Marcina Rząsy również skłaniała odbiorcę do ograniczenia części bodźców zewnętrznych. Kadr_owanie to propozycja instalacji na wzgórzu Lipki. Prostopadłościan pełni funkcję przystanku podczas wędrowania. Dwa miejsca siedzące, naprzeciwko siebie, jedno z widokiem na góry, drugie w stronę miasta. Równocześnie z podziwianiem okolicy nawiązuje się interakcja między ludźmi.

Inny pogląd na środowisko Zakopanego miała grupa prowadzona przez architektów Wojciecha Gajewskiego, Bartka Popiela i Łukasza Gniewka, założycieli biura POLE Architekci. Projekt Natura miasta podważał tezę, jakoby miasto i przyroda istniały jako dwie równoległe warstwy. Instalacja miała zwracać uwagę na niezauważone i niewykorzystane zasoby naturalne. Dlatego uczestnicy skupili się na wodzie. Poprzez użycie młyna wodnego powstała instalacja oświetlająca strumień.

Grupa Antoniego i Jana Domiczów wypracowała tezę, dotyczącą symbiozy gór i komercyjnego miasta. Oba elementy składają się na fenomen Zakopanego, a próba ingerowania w nie mogłaby zakłócić dotychczasowy wizerunek miasta. Halny to projekt, który tak jak wiatr rozrzedzający mgłę i wpływający na psychikę mieszkańców miał zmienić stereotypowe postrzeganie Zakopanego przez turystów. Halny był również nazwą napoju, którym wszyscy uczestnicy OSSY zostali poczęstowani przez grupę podczas finisażu.

Bardziej architektoniczną propozycję zmian przedstawiła grupa pod przewodnictwem Macieja Siudy i Bogny Świątkowskiej, tworząc Kartę Zakopiańską. Projekt miał być impulsem do zawiązania pozytywnej relacji między dwiema grupami zawodowymi – architektami i lokalnymi rzemieślnikami. Aby zniwelować nieład przestrzenny w mieście, niezbędna byłaby ich współpraca.

Sobotni finisaż warsztatów uświetnił wykład profesora Giuseppe Longhiego, prorektora I.U.A.V w Wenecji oraz koncert Przemysława Dyakowskiego, Jana Karpiela-Bułecki, Bartłomieja Kudasika i Bartosza Łukaszczyka.

Efekty prac z warsztatów można zobaczyć na www.ossa.com.pl.