Kresy Nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921-1939
Z książki Michała Pszczółkowskiego, jawiącej się jako pionierska, bo przywracającej do dyskursu zapomniane dzieła architektury, wyłania się szeroka panorama dziedzictwa II Rzeczypospolitej w jej dawnych wschodnich województwach. Kresy to ogromny i zróżnicowany obszar. Katalog obiektów uporządkowany alfabetycznie, według nazw geograficznych, jest ciekawym wstępem do dalszych badań, które mogą skupiać się na dziedzictwie poszczególnych regionów, miejscowości czy problematyce państwowych programów inwestycyjnych, na przykład kolejowych – recenzja Grzegorza Stiasnego.
Główną część kolejnej publikacji Michała Pszczółkowskiego, poświęconej architekturze przedwojennej Polski, stanowi katalog 70 obiektów użyteczności publicznej wzbogacony o przykłady kolonii i osiedli mieszkaniowych zlokalizowanych na tzw. „kresach wschodnich”. Tereny te po drugiej wojnie światowej zostały rozdzielone pomiędzy republiki ZSRR, a obecnie wchodzą w skład Litwy, Białorusi i Ukrainy. Kresy to mit utrwalany w polskiej świadomości od niemal 200 lat. Tak samo kresowa architektura. Autor udowadnia, że przedwojenna Polska skupiała się na promocji architektury powstającej w centrum i w zachodniej części kraju.
Ówczesne architektoniczne periodyki sporadycznie prezentowały nowe realizacje spoza tych obszarów. W drugiej połowie XX wieku z naszą wiedzą o pozostawionych za wschodnią granicą dziełach architektury współczesnej było jeszcze gorzej. Względy ideologiczne, trudności z wyjazdami zagranicznymi oraz fizycznym dotarciem do poszczególnych obiektów złożyły się na ogromną „białą plamę” dotyczącą dziedzictwa architektonicznego pierwszej połowy XX wieku na polskich kresach.
