Architektura troski i buntu

We wrześniu po raz pierwszy w Polsce gościł znany architekt i społeczny aktywista Alejandro Aravena, założyciel pracowni Elemental z Santiago de Chile. Na zaproszenie firmy Geberit Polska Chilijczyk wygłosił wykłady dotyczące projektowania zorientowanego na problemy społeczne (w Warszawie, w pawilonie wystawowo-konferencyjnym SARP przy ul. Foksal i w Krakowie, w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha). W prezentacji podzielił się kulisami swojej, początkowo akademickiej, eksperymentalnej drogi dochodzenia do nowatorskich rozwiązań projektowych. Wspomniał też o konieczności stawiania potrzeb użytkownika ponad zaspokojeniem ego projektanta. Poruszył m.in. problematykę projektowania partycypacyjnego, ograniczeń i możliwości realizowania architektury społecznej korzystającej z publicznych dotacji, a także trwałości zrównoważonej architektury – osiąganej przez elastyczność funkcjonalną. Kwestia zapobiegania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu (dotykających np. mieszkańców południowoamerykańskich slumsów) zilustrowana została koncepcją udostępniania gotowych projektów na wolnej licencji (co budzi niejednokrotnie kontrowersje w środowisku architektów). Aravena dzielił się doświadczeniami związanymi z procesem czerpnia inspiracji, generowania i opracowywania pomysłów oraz często zbyt szybką chęcią definiowania form budynków. Podkreślał, że kluczowe jest formułowanie trafnych pytań przed projektowaniem i myślenie o długofalowych skutkach interwencji budowlanych. Przypomniał o znaczeniu dostępu do publicznych przestrzeni i komunikacji dla wspierania równości obywateli i zapobiegania segregacji chociażby na tle majątkowym. Podkreślał, że nieodzowne w posiadaniu domu jest poczucie przynależności do wspólnoty lokalnej i miejsca zamieszkania, które gwarantuje odpowiedzialne zachowania i elementarne bezpieczeństwo. Warszawskie spotkanie rozszerzono o serię prezentacji lokalnych projektantów i działaczy (z Polski, Ukrainy, Czech i ze Słowacji) oraz inicjatyw pomocowych, związanych z działalnością architektoniczną, po którym prelegent wziął udział w dyskusji z publicznością. Partnerem wydarzenia było Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP. Spotkanie przyciągnęło tłumy uczestniczących (i wywołało ożywioną rozmowę podsumowującą). Joanna Koszewska