EkoFarma / Wólka Konopna
Obiekt został zaprojektowany w duchu low-tech, spełniając zasadę 4R – reduce, reuse, recycle, rethink. Prosta forma nawiązuje do użytkowego charakteru zabudowań gospodarczych, skupionych przede wszystkim na funkcji.
Idea projektu
W 2022 roku rozpoczęliśmy budowę EkoFarmy, czyli społecznego gospodarstwa, które zlokalizowane jest w Wólce Konopnej, oddalonej 15 km od Siedlec. Dla nas to wyjątkowy projekt m.in. ze względu na zamawiającego – Fundację Leny Grochowskiej, której głównym obszarem działań jest wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną. Organizacja włącza ich do życia zawodowego i społecznego przede wszystkim poprzez zatrudnienie. Aktualnie pod stworzoną przez fundację marką toMy kilkadziesiąt osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, zespołami Downa, Aspergera czy autyzmem pracuje w kawiarniach, tworzy ceramikę, dekoracje wnętrz, obrazy, torby, odzież oraz rzeźby. Projekt EkoFarmy jest kontynuacją tych działań. W jego ramach powstaną nowe miejsca pracy oraz siedem mieszkań chronionych. Przy wsparciu opiekunów i instruktorów osoby z niepełnosprawnościami będą mogły prowadzić tam samodzielne życie oraz uprawiać ziemię.
Aspekt dostępności dla osób z niepełnosprawnościami miał ogromne znaczenie dla formy obiektu. Musieliśmy stworzyć przestrzeń pozbawioną barier, o jak najprostszym układzie funkcjonalnym, ale jednocześnie coś, co odpowiednio wyrazi charakter fundacji i jej działań oraz nasze podejście do współczesnej architektury w kontekście kryzysu klimatycznego. Koncepcja polegała więc na przekształceniu typowego gospodarstwa rolnego, składającego się z kilku oddzielnych wielokondygnacyjnych budynków (chaty, stajni, stodoły itp.) i połączeniu ich w jeden obiekt, który ma m.in. podkreślać cyrkularny, ekologiczny charakter przedsięwzięcia i samego rolnictwa opierającego się na cyklach, porach roku i wykorzystywaniu każdego elementu należącego do procesu uprawy ziemi. Interesujące dla nas jest zawarcie w architekturze samego cyklu, na który składają się: praca na roli, zbiór, przetworzenie plonów, posiłek, odpoczynek i ponowne rozpoczęcie procesu. Funkcjonalnie realizacja ma kilka części: pomieszczenia gospodarcze i szklarnię (praca na roli, zbiór), kuchnię (przetworzenie plonów), jadalnię (posiłek), mieszkania chronione (odpoczynek). Całość podzielona jest dodatkowo na dwie strefy – ocieplaną (mieszkania, jadalnia, kuchnia) oraz nieogrzewaną (szklarnia i pomieszczenie gospodarcze).
Zaproponowany przez nas obiekt ma kształt niedomkniętego pierścienia. Wynikową tej formy jest centralna przestrzeń całego założenia, punkt zero projektu – dziedziniec, który będzie miejscem spotkań dla pracowników, skupiającym wspólnotę. Łącząc te wszystkie aspekty – dostępność, wiejski charakter, cyrkularność i wspólnotę otrzymujemy ostateczny kształt, czyli nowoczesną stodołę zamkniętą w formie okręgu. Mimo że kształt budynku jest nietypowy i trudny wykonawczo jesteśmy bardzo zadowoleni z tego, jak w końcowym aspekcie działa i jaką wiadomość niesie.
Projekt stworzyliśmy w zespole Less is core, czyli wewnętrznym biurze architektonicznym Grupy Arche, wspólnie z Piotrem Grochowskim i Anną Skorupką. Był on dla nas nietypowy ze względu na to, że na co dzień zajmujemy się rewitalizacjami obiektów zabytkowych. Nasze ostatnio ukończone realizacje to m.in. Cukrownia Żnin oraz Dwór Uphagena w Gdańsku. Obecnie pracujemy nad adaptacją historycznego klasztoru we Wrocławiu, Królewską Fabryką Papieru w Konstancinie-Jeziornie, dawną bazą lotniczą w Mielnie oraz zabytkowym Fortem VI w Poznaniu.
