Co się wydarzyło
Relacjonujemy najciekawsze wydarzenia ostatnich miesięcy, tym razem m.in.odsłonięcie instalacji Korzenie powstania. Publikujemy też kolejny felieton Balu architektek.
Korzenie powstania: ruderalny kobierzec projektu Centrali przed kinem Muranów
W tym roku obchodzimy 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim: bezprecedensowego zrywu żydowskich organizacji bojowych przeciw Niemcom. Było to największe zbrojne wystąpienie Żydów w czasie II wojny światowej, a także pierwsze powstanie wielkomiejskie w okupowanej Europie. Z tej okazji na skwerze Batalionu Harcerskiego AK „Wigry” przed kinem Muranów w Warszawie powstała poruszająca instalacja przestrzenna Korzenie powstania. Opór w getcie warszawskim. To wielkoskalowa drewniana donica z kompozycją starannie wyselekcjonowanych roślin, które jako pierwsze wyrosły na gruzach getta. O tym, jakie były to gatunki, wiemy dzięki pracy prof. Romana Kobendzy, botanika z Biura Odbudowy Stolicy, który opisał je w latach 1945-1949.
Drewniana konstrukcja pełniła też rolę ekspozytora, na którym umieszczono informacje o cywilnych bohaterach i bohaterkach getta warszawskiego. Projekt architektoniczny instalacji na zlecenie Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma opracowali Małgorzata Kuciewicz i Simone De Iacobis z Grupy Centrala, a za roślinną aranżację odpowiada architektka krajobrazu Natalia Budnik, współpraca Adam Kapler.
Wbrew rozpowszechnionemu przekonaniu zryw nie był spontaniczny, poprzedziły go wielomiesięczne przygotowania do walki zbrojnej i lata pracy konspiracyjnej. Początkowo organizacje podziemne skupiały się na edukacji, wydawaniu prasy podziemnej i zapewnieniu wsparcia swoim sympatykom – z czasem, gdy pojawiły się pierwsze wiadomości o eksterminacji Żydów na masową skalę, zaczęto myśleć o organizacji oporu zbrojnego. Chcemy pokazać zwiedzającym różne środowiska działaczy żydowskiego podziemia w trakcie okupacji niemieckiej, ich strategie, sposób działania i dynamikę współpracy. Opowieść osnuta jest wokół losu kilkorga działaczy i działaczek: przedstawicieli różnych pokoleń i ugrupowań politycznych i środowisk. Chcemy pokazać ich wspólny wysiłek i współpracę, ale też trudności, których ona wymagała – tłumaczą twórcy wystawy, Maria Ferenc i Franciszek Bojańczyk z Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Instalacja udostępniona została podczas tegorocznego Marszu Pamięci 22 lipca 1942, upamiętniającego rozpoczęcie wielkiej akcji likwidacyjnej getta warszawskiego. Uczestnicy tradycyjnie wyruszyli spod pomnika Umschlagplatz, a trasę zakończyli przy skwerze pod kinem Muranów, gdzie odbyło się otwarcie wystawy Korzenie powstania i koncert chóru VRC pod batutą Anny Waligóry-Tarnowskiej. Ekspozycja, jak tłumaczą twórcy, opowiada nie tylko o początkach oporu mieszkańców getta, a także o sile sprzeciwu natury, która nie dała się pokonać gruzom, w jakie okupant obrócił Dzielnicę Północną. Rośliny zawsze są przecież symbolem nadziei i odrodzenia – podkreśla dyrektorka ŻIH Monika Krawczyk.
