Teoria i praktyka według Agnieszki Labus
Czym jest architektura? Jaką rolę powinna pełnić? Publikujemy esej dr inż. arch. Agnieszki Labus z Katedry Urbanistyki i Planowania Przestrzennego na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej.
Teoria w definicji tworzy spójny system pojęciowy opisujący wybrane zagadnienie. Teoria architektury może wskazać i opisać budowle wykonane w sposób racjonalny. Z kolei praktyka to nieustanna refleksja nad przeznaczeniem; dzieło rąk człowieka, nadających każdemu rodzajowi materii właściwą, niezbędną formę. Praktyka w architekturze to nie tylko nadawanie formy, funkcji i konstrukcji, ale także kształtowanie przestrzeni tworzącej nastrój, oddziałującej na użytkownika, wywołującej emocje. Ma to swoje odniesienie w teorii architektury behawioralnej, zwracającej uwagę na konieczność włączania w projektowaniu architektonicznym poglądów, potrzeb i przekonań użytkowników. Architektura powinna poprzez swoje elementy rozwijać procesy poznawcze, moderować procesy emocjonalne, wyzwalać zachowania, np. sprzyjające budowaniu wspólnotowości.
Jak pisał Le Corbusier w Verso un'architettura (1923), architektura jest świadomą, poprawną, wspaniałą grą brył w świetle (...). Poprzez wykorzystanie naturalnych materiałów powinna wytworzyć relacje emocjonalne (...). Architektura jest sztuką w pełnym tego słowa znaczeniu; jest porządkiem matematycznym, spełnioną harmonią dzięki dokładnej proporcji wszystkich relacji. Ostatecznym celem architektury jest wywołanie wzruszenia. Le Corbusier powtarzał często, że to, co odróżnia architektów od inżynierów, to właśnie fakt, że formy architektoniczne potrafią wzruszać, ponieważ są wyobrażeniem konkretnego prawdziwie ludzkiego znaczenia. Ale owe formy powinny być też zrozumiałe dla użytkowników, a z praktycznego punktu widzenia być dostępne, bezpieczne, przyjazne środowisku i zróżnicowanym użytkownikom. Użyteczność i praktyczność architektury są ważne z punktu widzenia kształtowania naszego otoczenia, bezpośrednio wpływającego na naszą jakość życia, z drugiej strony jej teoretyczne podejście jest równie ważne dla rozwoju architektury, jej definicji, ale także zorientowania na współczesne wyzwania społeczne, demograficzne, gospodarcze, środowiskowe.
Architektura powinna „reagować” na te zmiany. To pewnego rodzaju „elastyczność” rozwiązań oraz otwartość na interdyscyplinarność w architekturze stanowi dziś o jej teoretycznym i praktycznym wymiarze.
