Czas nowych wyzwań

Najbardziej wpływowe pracownie architektoniczne w Polsce. Ranking „Architektury-murator"

Prezentujemy 20 pracowni, które mają największy wpływ na postrzeganie i ocenę architektury. Poza wyrazami uznania, w stronę laureatów wysyłamy sygnał – będziemy pokładać w Was szczególną nadzieję, że wspólnie odpowiemy na czasy nowych wyzwań

Przedstawiamy listę dwudziestu najbardziej wpływowych pracowni architektonicznych w Polsce. To biura, które w ciągu ostatnich pięciu lat inspirowały nas swoimi realizacjami. Prezentowaliśmy ja na łamach naszego pisma oraz opisywaliśmy zdobywane przez nich nagrody i wyróżnienia. Ich działania kształtowały architektoniczną dyskusję i nierzadko wprowadzały do niej nowe tematy. Wyłoniliśmy te pracownie, bo tego po prostu potrzebujemy. Polska architektura weszła w czas nowych wyzwań, z którymi trzeba sobie wspólnie poradzić. Dobrze wiedzieć, kto swoją pracą najmocniej wpływa na teraźniejszość oraz przyszłość. Miejsce na tej liście to więc nie tylko wyraz uznania, ale także rodzaj zobowiązania do dalszego działania. Na kolejnych stronach prezentujemy pięć najbardziej wpływowych pracowni, na naszej stronie internetowej – całą dwudziestkę.

Jak przygotowaliśmy ten ranking?

Oparliśmy go na dwóch podstawowych kryteriach: po pierwsze – liczbie i rodzaju publikacji w papierowym wydaniu „Architektury-murator”, po drugie – nagrodach i wyróżnieniach w kluczowych, krajowych konkursach architektonicznych. Pod uwagę wzięliśmy ostatnich pięć lat. W każdym numerze „Architektury--murator" publikujemy kilka prezentacji najciekawszych realizacji architektonicznych. Jedną z nich jest prezentacją główną, która wyróżnia się np. liczbą zdjęć i komentarzy. Policzyliśmy obiekty z lat 2019-2024 i przyznaliśmy punkty za ich publikację (trzy za prezentację główną, jeden – za prezentację mniejszą). Przyjrzeliśmy się także rozstrzygnięciom najważniejszych w środowisku konkursów. Wśród nich znalazły się: Życie w Architekturze, Nagroda Roku SARP, nagroda Towarzystwa Urbanistów Polskich na najlepsze przestrzenie publiczne, Wnętrze Roku Stowarzyszenia Architektów Wnętrz, Nagroda Architektoniczna POLITYKI oraz EU Mies van der Rohe Award. Każda pracowania otrzymywała jeden punkt za realizację uwzględnioną w wynikach tych konkursów z lat 2019-2024. Za miejsca na podium zaś (np. wygraną, nagrodę publiczności, nagrodę specjalną) każdej z realizacji zostały przyznane trzy punkty. Dodatkowe punkty można było otrzymać za zakwalifikowanie się do ścisłego finału EU Mies van der Rohe Award. Poszczególne wskaźniki zliczyliśmy i na tej podstawie opracowaliśmy listę obejmującą blisko trzysta pracowni. Połowa z nich zdobyła tylko jeden punkt. Średnia liczba punktów dla pierwszej setki to 7,08.

Wyrazy uznania

Pierwszym dwudziestu z trzystu ujętych w rankingu polskich pracowni architektonicznych zawdzięczamy takie realizacje jak: jeden z aktualnie najlepszych budynków w Europie, czyli Galeria PLATO w Ostrawie; Browary Warszawskie, które w 2022 roku otrzymały od MAPIC Awards 2022 tytuł najlepszej miejskiej rewitalizacji na świecie; Dom Matki Bożej Serdecznej w Warszawie zdobywający coraz szersze wyrazy uznania i jeden z tych oczywistych pretendentów do najważniejszych laurów; przebudowa Muzeum Czartoryskich w Krakowie, którą to Ewa Kuryłowicz nazwała wyznacznikiem nowego wyrazu narodowej wypowiedzi, a przez swoje stonowanie i wyrafinowanie spełniającą warunki dla ponadczasowości, o które w architekturze zawsze chodzi najbardziej, czy też wspaniałą przebudowę i modernizację czytelń i przestrzeni publicznych Biblioteki Narodowej w Warszawie. Wspomniane projekty oddano do użytkowania w ciągu ostatnich pięciu lat. Stojący za nimi proces koncepcyjny nierzadko zaczął się więc znacznie wcześniej. Z pewnością staną się one najbardziej aktualnym wzorcem i punktem odniesienia dla przyszłych realizacji. Będą zatem wpływać nie tylko na wyznaczanie trendów w postrzeganiu architektury przez specjalistów i jej amatorów, lecz także na tworzenie się naszych oczekiwań na kolejne lata.

Zobowiązanie do działania

W tym roku obchodzimy 30-lecie naszego miesięcznika. Dla nas to czas nowych wyzwań. Patrzymy w przeszłość, by lepiej zrozumieć przyszłość. Mocniej wychodzimy z architekturą na miasto – poszerzamy nasze pole zainteresowań, bo wiemy, że wyzwania związanie z przyszłością wymagają współpracy wykraczającej daleko poza środowisko architektów i architektek. W procesie tworzenia ponadsektorowej solidarności i porozumienia wszyscy potrzebujemy osób bądź instytucji, które będą mogły wejść w rolę przewodnika, autorytetu lub pośrednika łączącego odmienne od siebie grupy i interesy. Najbardziej wpływowe pracownie architektoniczne są do tego świetnie przygotowane. Znane są im doskonale prawidła polskiej rzeczywistości budowlanej. Wiedzą, kiedy krótkie „nie da się” jest rzeczywistą barierą, a kiedy zaproszeniem do kreatywności. Rozumieją mentalność poszczególnych interesariuszy i umieją uwzględniać ją w swoich realizacjach. Śledzą także scenę globalną oraz mają wszystkie niezbędne przymioty umożliwiające odróżnienie krótkotrwałych trendów od perspektywicznej trwałej zmiany kierunku. Dzięki temu nie ma w nich ani kompleksów, ani obaw w myśleniu, że to właśnie polska architektura może znaleźć najlepsze rozwiązania na wszystkie te nowe i potencjalnie groźne wyzwania.