Czytelnia

Długa podróż

Gdyby Léon Delmont miał obecnie wybrać się w podróż służbową z Paryża do Rzymu, zapewne leciałby samolotem. Gdyby jednak z jakichś powodów zdecydował się na jazdę pociągiem, pokonanie tej trasy zajęłoby mu niecałe 11 godzin (w tym kilkadziesiąt minut na przesiadkę na turyńskim dworcu Porta Susa). W roku 1957 – kiedy ukazała się Przemiana – taka podróż trwała niemal dwukrotnie dłużej: wystarczająco długo, by zmierzyć się z podjętym planem. Przemiana to historia podróży między Paryżem a Rzymem, między francuską żoną i włoską kochanką, opowieść rozciągnięta między wejściem po stopniu do wagonu pociągu na Gare de Lyon a zejściem po tym samym schodku na Stazione Termini (skądinąd te same dworce stanowią i dziś początek i koniec tej drogi). Napisana w nietypowej formule – drugiej osoby liczby mnogiej (tak narrator, grzecznościowo, zwraca się do głównego bohatera) – książka Michela Butora jest jedną ze sztandarowych pozycji nurtu francuskiej powojennej prozy tzw. le nouveau roman, mimo iż sam autor odżegnywał się od takiej klasyfikacji. Logiczna struktura utworu, jego rytm czy powtarzalność motywów przywodzą na myśl kompozycję obiektów architektonicznych. Sam tekst powieści zbudowany jest z opisów sytuacji równoległych do przebiegającej podróży (detali wnętrz pociągu, współpasażerów i widoków za oknem), strumienia świadomości bohatera, jego myśli, sennych obrazów i wspomnień – w tym doznań z wizyt w świątyniach barokowego Rzymu.