Muzeum Pamięci Sybiru
Największą trudnością w projekcie było powiązanie modernistycznych, powojskowych obiektów z lat 30. XX wieku z nową architekturą odpowiadającą narracji Muzeum Pamięci Sybiru – pisze Jan Kabac.
Historia miejsca
Dawna składnica wojskowa przy ul. Węglowej stanowi ważną część dziejów rozwoju Białegostoku jako ośrodka kolejnictwa. W II połowie XIX wieku została wydzielona z obszaru miasta w celu budowy węzła kolejowego, a w szczególności linii kolejowej łączącej Warszawę z Petersburgiem (ok. 1862 roku) oraz jego wschodniego odgałęzienia łączącego Białystok z Wołkowyskiem, Mińskiem i Moskwą (ok. 1883 roku). W latach 20. i 30. XX wieku teren ten został zagospodarowany przez Wojsko Polskie jako baza magazynowo-składowa sprzętu wojskowego. Zachowany z tamtych czasów główny zespół budynków, w tym również magazyn nr 5 wzniesiono ok. 1936 roku. Kompleks ten stanowił zamkniętą całość rozciągającą się na powierzchni ok. 10 ha, ogrodzoną, mającą utwardzone drogi, bocznicę kolejową i place manewrowe oraz pełną infrastrukturę techniczną. Wszystkie obiekty o kubaturze 96 278 m3 zajmowały łącznie ok. 23 214 m2 powierzchni. Przez wiele lat stanowiły rodzaj militarnej dzielnicy, bardzo dobrze skomunikowanej z linią kolejową i ul. Węglową, lecz odizolowanej od reszty miasta. Pod względem urbanistycznym i architektoniczno-krajobrazowym była to zamknięta enklawa o architekturze diametralnie różnej od sąsiadującej części Białegostoku. Zespół dawnej składnicy użytkowało wojsko do końca 2002 roku następnie pod koniec 2004 roku został wcielony do zasobów gruntów Gminy Białystok. Kompleks łącznie z adaptowanym na cele Muzeum Pamięci Sybiru budynkiem magazynu nr 5 nie jest wpisany do rejestru zabytków, jest natomiast nie tylko „świadectwem budownictwa wojskowego”, ale również jedynym tak dobrze zachowanym w mieście przykładem modernistycznej architektury okresu międzywojennego.