Teoria i praktyka według Andrzeja Dudy
Czym jest architektura? Jaką rolę powinna pełnić? Publikujemy esej profesora Andrzeja Dudy z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej.
W piątym punkcie z siedmiu zasad Śląskiej Szkoły Architektury piszemy: Każde twórcze działanie projektowe jest w swej istocie procesem badawczym. Znajomość teorii oraz umiejętność ich stosowania i tworzenia to warunek konieczny kreatywnego działania. Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria. Nie ma dobrej praktyki bez teorii i teorii bez praktyki. (A. Duda, H. Zubel Śląska Szkoła Architektury - artykuł z katalogu do wystawy Śląska Szkoła Architektury, Katowice 2009)
W sztuce architektury, działalności człowieka dalekiej od precyzji i jednoznaczności, przydatność teorii i jej praktycznej roli podlega ciągłym polemikom i sporom. Szczególnie wśród architektów. Dla jednych oznacza ważny cel pracy naukowej, dla innych mało wartościowe wywody. Architektura jest sztuką i trudno poddaje się naukowym metodologiom. Świadczy o tym fakt, że obok szeregu metod algorytmicznych, stosowanych do badania dających się matematycznie opisać technicznych zagadnień architektury, używa się głównie metod heurystycznych, bardziej przydatnych do oceny skomplikowanych zależności z pogranicza wielu dyscyplin, niemożliwych do opisania językiem liczb. Ta nieoznaczoność jest zabójcza dla tworzenia wiarygodnych teorii. Theodor Adorno wyraził to jednoznacznie: Jakościowa różnica między sztuką a nauką nie pozwala traktować nauki po prostu jako instrumentu poznania Sztuki. Kategorie, które ona przy tym stosuje, są z wewnątrz artystycznymi tak niewspółmierne, że ich rzutowanie na pojęcia naukowe nieuchronnie zatraca to, co miały wyjaśnić. (Teoria Estetyczna, 1970 )
W czasie obecnej rewolucji informatycznej skutkującej dostępem do coraz doskonalszych narzędzi dających szansę na wprzęgniecie ich do procesu projektowego, także w obszarach do tej pory zarezerwowanych dla intuicji architekta – niezwykle przydatna byłaby całościowa teoria architektury. Kompletna, pełna i niezawodna teoria wymagać będzie budowy skomplikowanych i wyrafinowanych schematów pojęć i kategorii. Końcowym rezultatem będą takie twierdzenia, które dadzą się przekształcić w algorytmy tak, aby stały się czytelne dla inteligentnych maszyn, bo tylko wtedy będą one mogły nas zastąpić i podjąć samodzielne działania, a tym samym realnie poprawić jakość i ekonomikę projektowania.